උසස් පෙළ ආර්ථික විද්‍යාව කෙටි සටහන් 4

---

ආර්ථික විද්‍යාව 4

උසස් පෙළ ජය ගන්න පහසු කෙටි සටහන්

---

මූල්‍ය පොළිය / නාමික පොළිය යනු ජනතාවගේ ඉතුරුම් වෙනුවෙන් ඒ රටේ ව්‍යවහාර මුදලින් ලැබෙන පොළී ප්‍රතිශතයයි.(සෑම විටම ධන අගයක් ගනී)

මූර්ත පොළිය (ශූන්‍ය/ඝෘන) යනු  උද්ධමන අනුපාතිකය ගැලපූ පසු මූල්‍ය පොළී අනුපාතිකයයි.

යහපාලනය යනු කිසියම් රටක බලධාරීන් පාලනය කිරීම සදහා යොදා ගනු ලබන ආයතන හා සම්ප්‍රදායන් යහපත් කිරීමයි.

අයවැය හිගය

2013=5.8%
2010=8.0%
2012=6.4%

යහපාලනයට අවශ්‍ය මූලික අවශ්‍යතා

1.අල්ලස් හා දූෂණයෙන් තොර වීම
2.පොලීසිය / උසාවිය අපක්ෂපාතී වීම
3.ජනතා සහභාගීත්වය
4.සමාජ ආර්ථික යටිතල පහසුකම් සුලභ වීම

යහපාලනය දුර්වල වීම නිසා ඇතිවිය හැකි ප්‍රති විපාක

1.අල්ලස් හා දූෂණය වැඩි වීම
2.දරිද්‍රතාවය වැඩි වීම
3.සමාජ සුභ සාධනය අඩු වීම

ආර්ථික වෘද්ධයේ ග්‍රාමක බලවේගයන්

1.ආයෝජන වැඩි කිරීම
2.මානව ප්‍රාග්ධනය වැඩි වීම
3.නව තාක්ෂණය ගවේශනය කිරීම

ආර්ථික වෘද්ධයේ සීමාවන්

1.ස්වාභාවික සම්පත් සීමිත වීම
2.ශ්‍රම බලකාය හීන වීම
3.පාරිසරික සාධක

2014 අයවැය යෝජනා

1.රාජ්‍ය සේවක වැටුප 1200 කින් වැඩි කිරීම-වර්ථන වියදමකි
2.හ්‍රී  ලං.ග.ම ආදායම් හිගය පියවීම- වර්ථන වියදමකි
3.පාලම් 1000 ක් ඉදි කිරීම-ප්‍රාග්ධන වියදමකි
4.ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ වල බස්රථ යෙ‍දවීම- ප්‍රාග්ධන වියදමකි
5.ධීවර වරාය සංවර්ධනය- ප්‍රාග්ධන වියදමකි

රාජ්‍ය නිර් ඉතුරුම් යනු වර්තන ගිණුමේ හිගයකි.

රාජ්‍ය ඉතුරුම් = රාජ්‍ය ආදායම -වර්ථන වියදම

රාජ්‍ය ඉතුරුම්= ආදායම් අතිරික්තය

සාර්ව ආර්ථික අසමතුලිතතාවය යනු ආර්ථිකයේ ස්ථායීතාවයට හා වර්ධනයට බාධා ඇති කරමින් ප්‍රධාන සාර්ව ආර්ථික විචල්‍යයන් අයහපත් උපනතියක් පෙන්නුම් කිරීමයි.එනම්

1.සේවා වියුක්තිය වැඩි වීම
2.ආර්ථික වෘද්ධිය පහළ වැටීම
3.උද්ධමන අනුපාතිකය පහළ වැටීම
4.ගෙවුම් ශේෂය අයහපත් වීම

තරගය යනු නිෂ්පාදනයින් හා සම්පත් සපයන්නන්  පාරිභෝගික ස්වාධිපත්‍යයට යටත් කර ගැනීමයි.

යටිතල පහසුකම් යනු ආර්ථික නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය පහසු වන පොදු සේවාවන්ය.
එහි ප්‍රයෝජන

1.නිෂ්පාදන පිරිවැය අඩු වීම
2.සාධක කාර්යක්ෂමතාවය වැඩි වීම
3.දේශීය හා විදේශීය ආයෝජන දිරිමත් වීම
4.ආර්ථික වර්ධනයක් වීම

මූලික සාර්ව ආර්ථික අරමුණු

1.සාධාරණත්වය
2.පූර්ණ සේවා නියුක්තිය
3.තිරසාර සංවර්ධනය
4.මිල ස්ථායීතාවය

නියාමහරණය සදහා රජය ගනු ලබන ක්‍රියා මාර්ග

1.බලපත්‍ර ලබා දීම
2.ප්‍රමිතීන් නියම කිරීම
3.බදු අය කිරීම හා සහනාධාර ලබා දීම
4.උපරිම/අවම මිල නියම කිරීම
5.ගාස්තු නියම කිරීම

මුදල් සැපයුම /අධි බැලැති/මුදල් ගුණකය ගණනය කිරීමේ ප්‍රයෝජන

1.මිල ස්ථායීතාවය පිළිබද අවබෝධයක් ලැබීම
2.උද්ධමනය පිළිබද අවබෝධයක් ලැබීම
3.ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයට 
4.බැංකු හා අනෙකුත් මූල්‍ය ආයතන අතර ඇති සබදතාවය පිළිබද අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට

අධි බැලැති මුදල් මුදල් සැපයුමේ පදනම ලෙස සලකනුයේ අනෙකුත් සියලුම ද්‍රවශීලී වත්කම් නිර්මාණය වීමේ පදනම වනුයේ සංචිත මුදල් නිසාවෙනි.

යහපාලනයේ මූලධර්ම

1.වගකිවයුතු බව
2.බලාපොරාත්තු තැබිය හැකි බව
3.විනිවිද බව
4.ප්‍රජා ජනතා සහභාගීත්වය

සමීපස්ථ ණය පහසුකම යනු විවිධ රටවල කෙටි කාලීන ගෙවුම් ශේෂයේ ඇති වන හිගයන් සමනය කර ගැනීම සදහා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් සැලසුම් කල ණය පහසුකමකි.
එහි අරමුණු

1.මූල්‍ය ස්ථායීතාවය පවත්වා ගැනීම
2.බැංකු ක්‍රමය ශක්තිමත් කිරීම
3.විදේශ සංචිත නැවත ගොඩනංවා ගැනීම

රාජ්‍ය ව්‍යවසාය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම යනු රාජ්‍ය ව්‍යවසායන් අධික ලෙස  පාඩු ලැබීම අකාර්යක්ෂමතාවයන්ට මුහුණ දීම හා අයවැය මත ඇති කරන අධික පීඩනය වැළැක්වීමට රජය විසින් රාජ්‍ය ව්‍යවසායන් සම්බන්ධයෙන් හදුන්වා දෙන ලද වැදගත් ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා වේ

රාජ්‍ය ව්‍යවසායන් ප්‍රතිව්‍යුහගත කළ හැකි අයුරු

1.දේශපාලනික මැදිහත් වීම් අවම කිරීම
2.අතිරික්ත ශ්‍රමිකයින් ඉවත් කිරීම
3.රාජ්‍ය ව්‍යවසායන් කිහිපයක් එකතු කර එක් ව්‍යවසායක් පිහිටු වීම

සෘජු ‍විදේශ ආයෝජන යනු පෞද්ගලික හෝ බහු ජාතික මට්ටමින් ලාභ ඉපයීම් චේතනාවෙන් රටතුලට ගලා එන විදේශ ප්‍රාග්ධන ප්‍රවාහයන් වේ

විදේශ ආධාර යනු විදේශ රාජ්‍යයක් හෝ ජාත්‍යන්තර සංවිධානයක් මගින් ආණ්ඩුවකට නිල මට්ටමින් ලබා දෙන සහනදායී ණය හෝ විදේශ ප්‍රදානයන්ය

පැරණි කොළඔ පාරිභෝගික මිල දර්ශකය

පාද වර්ෂය =1952
භාණ්ඩ = 220
පවුල් = 455
ස්ථාන = 7
කම්කරු පංති සදහා ප්‍රධාන තැනක් ලැබුණි

නව කොළඔ පාරිභෝගික මිල දර්ශකය

පාද වර්ෂය =2002
භාණ්ඩ = 334
පවුල් = 1300
ස්ථාන = 12
නාගරික කුටුම්භ සදහා ප්‍රධාන තැනක් ලැබුණි