උසස් පෙළ ආර්ථික විද්‍යාව කෙටි සටහන් 5

---

ආර්ථික විද්‍යාව 5

උසස් පෙළ ජය ගන්න පහසු කෙටි සටහන්

මූල්‍ය ක්‍රමයේ ස්ථායීතාවය සදහා අවශ්‍ය සාධක

1.සාර්ව ආර්ථික ස්ථායීතාවය
2.ශක්තිමත් නියාමන රාමුවක් පැවතීම
3.ශක්තිමත් මූල්‍ය ආයතන පැවතීම
4. ශක්තිමත් මූල්‍ය යටිතල පහසුකම් පැවතීම

වෙළදපල ආර්ථිකයක රජයේ කාර්යභාරය

1.පරිසරය ආරක්ෂා කිරීම
2.පෞද්ගලික දේපල අයිතිය සුරැකීම
3.ආර්ථික වර්ධනය ශක්තිමත් කිරීම
4.වෙළදපල අසමත් වීම් ඉවත්කර කාර්යක්ෂමතාව නැංවීම

යහපත් බදු ක්‍රමයක ලක්ෂණ

1.සාධාරණත්වය
2.සරළ බව
3.පහසු බව
4.මධ්‍යස්ථ බව

රටවල් අතර වෙළද රටා තීරණය වීමට බලපාන සාධක

1.නිෂ්පාදන සම්පත් සුලබ වීම
2.පරිමාණුකූල ඵල
3.තාක්ෂණයේ වෙනස්කම්
4.අභිරුචිය
5.රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති

බාටර් ආර්ථික ක්‍රමයක් යනු භාණ්ඩයට භාණ්ඩයක් හුවමාරු කර ගැනීමයි.

ගෙවීමක් නොකොට නොමිලේම ප්‍රතිලාභ භුක්ති විදීමේ තත්වය නොමිල පරිභෝජන ගැටලුව වේ.

පොදු බිමේ ශෝඛාන්තය යනු පොදු සම්පත් අධි පරිභෝජනයට ලක් වීමෙන් පාරිසරික සම්පත් හායනය වීමයි.

අසමමිතික තොරතුරු යනු වෙළදපලේ හුවමාරුවට සහභාගී වන එක් පාර්ශවයක් අනිත් පාර්ශවයට වඩා තොරතුරු දැන සිටීමයි.(මෝටර් රථ විකිණීමේදී)

ව්‍යාපාර චක්‍ර යනු රජයේ හිමිකම් යටතේ පවතින වත්කම් පෞද්ගලික හිමිකාරීත්වයට පවරා දීමයි.

පෞද්ගලීකරණයේ වාසි

1.කාර්යක්ෂමතාව ඉහල යාම
2.රාජ්‍ය ආදායම වැඩි වීම
3.තරගයට විවෘත වීම

පෞද්ගලීකරණයේ අවාසි

1.සමාජ සුභ සාධනය නොසැළකීම
2.පෞද්ගලික ඒකාධිකාරියක් බිහි වීම
3.පොදු දේපළ කොල්ලකෑම

පෞද්ගලික අංශයේ ව්‍යාපාර ආයතන වලට රජයේ මැදිහත් වීම අවම කිරීම නියාමහරණයයි.

සාර්ව ආර්ථික අරමුණු ඉටු කර ගැනීම සදහා බදු අය කිරීම් රජයේ වියදම් හා ණය ගැනීම් වල අදාළ වෙනස්කම් සිදු කිරීම රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තියයි.

සැපයුම් පාර්ශවයේ ප්‍රතිපත්ති නම්

1.පෞද්ගලීකරණය
2.නියාමහරණය
3.බදු සංස්කරණ
4.තරගකාරීත්වය ශක්තිමත් කිරීම

බදු අය කිරීමට හේතු(අරමුණු)

1.ආදායම් විෂමතාව අවම කිරීමට
2.සමාහාර ඉල්ලුමට / සමාහාර සැපයුමට බලපෑම
3.අවග්‍රණ භාණ්ඩ පරිභෝජනය අධෛර්යමත් කිරීමට

බදු පදනම යනු බද්දට විෂය වන දෑය.

අනුක්‍රමික බදු යනු ආදායම වැඩි වන විට බදු ප්‍රතිශතය ඉහල යාමයි.(ආදායම් බදු)

ප්‍රතික්‍රමික බදු යනු ආදායම වැඩි වන විට බදු ප්‍රතිශතය පහල යාමයි.(භාණ්ඩ මත පනවන බදු)

සමානුපාතික බදු යනු ආදායම ඉහල යන විට බදු ප්‍රතිශතය නොවෙනස් වීමයි.(වැට් බදු)

බදු අනුකූලතාව යනු බදු ගොනු කිරීමේ ගෙවීමේ වාර්ථා කිරීමේ යන අනුකූලතාවයන් සදහා බදු ගෙවන්නන් ස්වේච්ජාවෙන් ඉදිරිපත් වීමයි.

ලංකාවේ බදු අනුකූලතාවය පහල මට්ටමක පැවතීමට හේතු

1.බදු ව්‍යුහය සංකීර්ණ වීම
2.බදු පැහැර හැරීම පිලිබද සමාජ ආකල්ප
3.බදු ගෙවන්නන්ට තම බදු වගකීම් පිලිබද අවබෝධයක් නොමැති වීම.

අයවැය ලේඛනයක් යනු යම් ඉදිරි කාලයක් සදහා පිළියෙල කරනු ලබන ආණ්ඩුවේ මුදල් සැලැස්ම වේ.

විසර්ජන පනත යනු අයවැය ලේඛනය පළමු වර කියවීමයි.

අතුරු සම්මත ගිණුම යනු අයවැය ලේඛනය ඉදිරිපත් කිරීමට නොහැකි වූ විට ඉදිරිපත් කරන්නකි.

පරිපූරක වැය ඇස්තමේන්තුව යනු යම් අමාත්‍යංශයකට හෝ දෙපාර්තමේන්තුවකට විසර්ජන පනතින් වෙන්කර ඇති මුදල් පුමාණයයට අමතරව තවත් අතිරේක මුදල් ලබා ගැනීමට අවශ්‍ය වූ විට ඉදිරිපත් කරන්නකි.

ගිණුම්කරණ ප්‍රවේශය ඔස්සේ ණය වාරික ආපසු ගෙවීම් ඇතුලත් නොකොට ගණනය කරනුලබන අයවැය හිගය ශුද්ධ මූල්‍ය හිගයයි.

ණය සේවාකරණ පිරිවැය යනු ගත් ණය ආපසු ගැනීමට හා පොළී ගෙවීමට වාර්ෂිකව වැය කල යුතු මුදල් ප්‍රමාණයයි.

සාපේක්ෂ පිරිවැය න්‍යාය පදනම් කර ගනු ලැබූ උපකල්පන

1.පූර්ණ සාධක සංචලතාව
2.ස්ථාවර පරිමාණුකූල ඵල
3.ප්‍රවාහන පිරිවැයක් නොමැති වීම
4.බාහිරතා හට නොගැනීම

ලෝක වෙළද සංවිධානය

අරමුණු -

වෙළදපල ආරවුල් විසදීම
තාක්ෂණික ආධාර ලබා දීම
වෙනත් ජාත්‍යන්තර සංවිධාන සමග සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීම.

කාර්යයන්-

ජනතාව දැනුවත් කිරීම
වෙළද ගිවිසුම් ඇති කර ගැනීම
සාමාජික රටවල වෙළද ධාරිතාව ප්‍රසාරණය කිරීම

ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක වන වෙළද ගිවිසුම්

1.ආසියා ශාන්තිකර වෙළද ගිවිසුම

පැරණිතම වෙළද ගිවිසුමයි
1975 ආරම්භ විය
බංගලාදේශය/ලංකාව/ඉන්දියාව/ලාඕසය/කොරියාව මුල් සාමාජිකයන් වේ.

2.දකුණු ආසියා නිදහස් වෙළද ගිවිසුම

ලංකාව/ඉන්දියාව/මාලදිවයින/භූතානය/පකිස්ථානය/බංගලාදේශය මුල් සාමාජිකයන් වේ.
2006 ජූලි මස ආරම්භ විය
1985-දකුණු ආසියානු සංගමය ආරම්භ විය